Komórki odpornościowe…

Ich zadaniem jest identyfikacja i zniszczenie wszystkich chorobotwórczych wirusów i bakterii zwanych antygenami (patogenami), które wtargnęły do organizmu. Drugą podstawową funkcją komórek immunologicznych jest unicestwianie nieprawidłowych komórek ustroju, które mogą stać się zalążkiem nowotworu. Komórki te powstają w różnych organach i mają różne specjalizacje:
• Monocyty to białe krwinki wytwarzane w szpiku kostnym. Po namierzeniu antygenów zaczynają się do nich zbliżać. Podczas tej wędrówki zamieniają się w makrofagi i pochłaniają antygeny, a informacje o tym przekazują limfocytom.
• Limfocyty T powstają w grasicy. Bezpośrednio zwalczają antygeny i informują inne komórki o obecności intruza. To one rozpoznają komórki nowotworowe, nawiązują z nimi bezpośredni kontakt i niszczą je bez udziału przeciwciał, a mają co robić – codziennie w ustroju powstaje około 4 tysięcy komórek rakowych.
• Limfocyty B powstają w szpiku kostnym, śledzionie i węzłach chłonnych. Produkują przeciwciała niszczące antygen. Makrofagi walczą na pierwszym froncie, pochłaniając drobnoustroje, trawią je i analizują ich skład, dzięki czemu limfocyty B mogą błyskawicznie wytworzyć odpowiednie przeciwciała.

Przeciwciała zbudowane są głównie z białek i mają kształt litery Y. Przyczepiają się do agresora ramionami igreka i unieszkodliwiają go. Odpowiedni zapas limfocytów B uniemożliwia rozwój infekcji. Problem w tym, że identyfikacja antygenu (nieznanego dla ustroju, pierwsze zakażenie w życiu) i produkcja odpowiedniej ilości przeciwciał trwa kilka dni, podczas których po prostu rozwijają się objawy chorobowe i trwa choroba. Przy następnym zakażeniu tym samym antygenem organizm reaguje szybciej. Już na początku pierwszego zakażenia część limfocytów T zostaje przekształcona w komórki pamięci immunologicznej, które pamiętając antygen, czekają w węzłach chłonnych na jego kolejną inwazję. Przy następnym zarażeniu tym samym drobnoustrojem, natychmiast rozpoczynają produkcję potrzebnych przeciwciał, dzięki czemu zapobiegają rozwojowi choroby i zapewniają szybszy powrót do zdrowia.

     Obniżona reaktywność systemu odpornościowego jest przyczyną wzrostu częstości zachorowań i nietypowego, cięższego przebiegu wielu infekcji.

    Dobra kondycja układu immunologicznego to szybka eliminacja popularnych objawów chorobowych, bez długotrwałych męczarni wytrącających z normalnego rytmu życia i pogarszających ogólny stan zdrowia.

    Dlatego wzmacnianie organizmu powinno być permanentnym i systematycznym nawykiem, aby odpowiedź odpornościowa ustroju na atak drobnoustrojów chorobotwórczych była zdecydowana i szybka. Żeby sprawdzić kondycję układu obronnego warto raz w roku wykonać badanie morfologii krwi.

Jak wzmocnić odporność organizmu?

Wzmacnianie odporności sprowadza się do jednej kluczowej zasady – ZDROWY TRYB ŻYCIA z optymalną dietą, aktywnością fizyczną i pozytywnym nastawieniem psychicznym na czele. Oczywiście zdrowy tryb życia to pojęcie względne i bardzo pojemne, dlatego żeby go ukierunkować na właściwości proimmunologiczne wystarczy zastosować poniższe wskazówki. Korzystanie z nich jest szczególnie ważne w sezonach chorobowych, czyli jesienią i zimą. Trzeba zaznaczyć, że terapia oczyszczająca organizm również poprawia jego odporność (czystszy ustrój jest odporniejszy), a zatem zalecenia detoksykujące stanowią uzupełnienie tego artykułu.

Stres STOP-START relaks. Według wyników badań, nadmierny stres jest jednym z najważniejszych czynników obniżających odporność immunologiczną, dlatego tak ważna jest relaksacja m.in. w formie regularnej aktywności fizycznej (wydzielają się naturalne hormony szczęścia tzw. endorfiny o działaniu przeciwzapalnym) oraz kontaktów towarzyskich generujących śmiech. Powodem tej zależności jest fakt, że system obronny organizmu jest ściśle powiązany z układem nerwowym – stres, napięcie i zdenerwowanie zakłócają ich współpracę.

Regenerujący sen i odpoczynek. Przemęczony i niewyspany organizm jest podatniejszy na różne infekcje, dlatego nie wolno zarywać nocy – powstaje błędne koło – zwalczanie infekcji dodatkowo obciąża i osłabia system immunologiczny. Dorosła osoba potrzebuje przeciętnie 7-8 godzin snu na dobę. Aby zwiększyć wartość regenerującą snu należy przed pójściem spać: dobrze przewietrzyć sypialnie, wykonać mało angażujące ćwiczenie np. spacer (prosta wskazówka: otwórz okna i idź się przejść na 15 minut) oraz zjeść lekkostrawną kolację na minimum 3 godziny przed snem. Te 3 zabiegi zapewnią odprężenie i dotlenienie organizmu przed nocną regeneracją układu odpornościowego, który podczas snu ma mniej pracy i może skupić się właśnie na odbudowie. W osiągnięciu optymalnego snu pomocna jest poduszka z gryki Uan-an.
Natomiast w ciągu dnia warto znaleźć chwilę czasu na własne potrzeby (np. książka lub serial/film). Robiąc to, co się chce można wyłączyć emocje, odpocząć i zregenerować siły. Osobom wyjątkowo wyczerpanym po pracy zaleca się krótką drzemkę, ale pod warunkiem, że dobrze śpią w nocy.

Aktywność fizyczna, najlepiej na świeżym powietrzu, bez względu na warunki pogodowe. Wybór aktywności powinien być uwarunkowany indywidualnymi predyspozycjami, czyli należy wybrać taki sport, który sprawia największą przyjemność. Takie podejście do aktywności gwarantuje jej regularność – trudno codziennie biegać, gdy się tego nie lubi. Nic na siłę – musi być satysfakcja i ochota. Specjaliści zalecają ćwiczenia minimum 3 razy w tygodniu przez 30-60 minut. Podczas wysiłku tętno musi osiągnąć wartość 180 uderzeń na minutę minus wiek np. u 45-latka to 135 uderzeń.
Wystarczające są lekkie ćwiczenia gimnastyczne i rozciągające wykonywane rano po przebudzeniu i wieczorem przed snem w domu przy otwartych oknach. Innym prostym nawykiem do wdrożenia jest codzienny, energiczny, półgodzinny marsz np. w drodze do lub z pracy bądź szkoły, mimo deszczu bądź mrozu. W weekend warto zrobić sobie dłuższą wędrówkę w lesie za miastem. Podczas spaceru ważne jest głębokie oddychanie – wdychanie powietrza nosem i powolne wydychanie ustami.
Fani sportów zimowych (np. łyżwy, narty lub snowboard) cały rok czekają na swój sezon i bardzo dobrze go znoszą, dzięki regularnej i ulubionej aktywności fizycznej.
Po chorobie, w okresie rekonwalescencji wiele osób popełnia ten sam błąd, czyli do zera ogranicza uprawianie sportu, aby oszczędzić osłabiony organizm. Oczywiście nie należy prosto z łózka iść na basen czy fitness – trzeba mierzyć siły na zamiary. Wystarczy stopniowo, zaczynając od spacerów na świeżym powietrzu, hartować organizm. Po odzyskaniu sił można wrócić do ulubionej dyscypliny.

Hartowanie organizmu usprawnia funkcjonowanie mechanizmu termoregulacji, dzięki czemu poprawia się tolerancja na spadki i wahania temperatury, co ułatwia obronę przed infekcjami. Oto przykładowe zabiegi ułożone od najłatwiejszego do najtrudniejszego.
- Moczenie nóg w zimnej wodzie. Należy wypełnić wannę zimną wodą do połowy łydek i dreptać w niej przez minutę unosząc wysoko stopy. Każde kolejne moczenie powinno trwać o minutę dłużej, aż dojdzie się do 5 minut. Po zabiegu należy dobrze osuszyć stopy, wymasować balsamem rozgrzewającym i po krótkiej chwili założyć ciepłe skarpety.
- Moczenie nóg w ciepłej wodzie i spirytus. Wieczorem należy wymoczyć nogi w gorącej wodzie, następnie natrzeć plecy spirytusem (najlepiej własnej roboty), ubrać się ciepło, przykryć kołdrą i sen.
- Kąpiel powietrzna, czyli 5-15 minutowa gimnastyka w lekkim ubraniu przy otwartym oknie, gdy na dworze jest chłodno. Temperatura w pomieszczeniu nie powinna być niższa niż 8°C.
- Ruch na świeżym powietrzu przy niesprzyjającej pogodzie. Po spoceniu się w czasie mrozu i powrocie do domu należy szybko przebrać się w suche rzeczy i przyjąć sporą dawkę naturalnej witaminy C. Po ostygnięciu wejść pod prysznic, który należy zakończyć zimnym natryskiem.
- Kąpiel ciepło/zimno kończyn. Trzeba przygotować 2 miski z wodą ciepłą i zimną. W pierwszej kolejności należy zanurzyć stopy na minutę w ciepłej wodzie, a następnie w zimnej i powtórzyć czynność 3 razy kończąc moczeniem w zimnej wodzie. Analogicznie trzeba wymoczyć ręce zanurzając je powyżej łokci.
- Kąpiel ciepło/zimno. Po gorącej kąpieli w wannie należy spłukać całe ciało zimną wodą. Jeśli zamiast wanny korzysta się z szybszego natrysku prysznicowego, należy przez 20-30 sekund polewać ciało ciepłą wodą, następnie 2-3 sekundy zimną (warto kilka razy powtórzyć sekwencje od nowa stopniowo zwiększając różnicę temperatur) i skończyć natrysk wodą o temperaturze ciała (36,6°C). Poranną kąpiel warto kończyć zimną wodą, co bardzo pobudza i dodaje energii na cały dzień. Zabieg na początku nie jest wyjątkowo przyjemny, no bo kto lubi kąpiel w zimnej wodzie? Dlatego, aby się przyzwyczaić podczas pierwszych kąpieli ciepło/zimno wystarczy zimnym natrysk tylko na nogi od kolan w dół i na stopy lub nacieranie ciała ręcznikiem namoczonym w zimnej wodzie. Bardzo prosty sposób aktywizujący układ odpornościowy.
Po każdej kąpieli ciepło/zimno należy delikatnie osuszyć skórę miękkim ręcznikiem i wykonać kilka wymachów rękoma i/lub przysiadów.
- Kąpiel morska. Członkowie klubu morsów, którzy co roku 1 stycznia chlapią się w morzu, nie chorują. Więcej o hartowaniu…

Sauna podnosi ciepłotę ciała nawet o 2-3°C i pobudza krążenie krwi, a tego nie lubią wirusy i bakterie chorobotwórcze z kilku względów. Wysoka temperatura pobudza oczyszczanie organizmu ze szkodliwych toksyn, które zostają usuwane podczas intensywnego pocenia się wraz z potem – mniej toksyn w ustroju to sprawniejszy układ odpornościowy. W wyniku utraty wody (potu) krew w organizmie gęstnieje, co w połączeniu z wysoką temperaturą nasila produkcję przeciwciał odpornościowych. Gorące otoczenie powoduje także szybszy oddech i tym samym lepsze dotlenienie organizmu. Serce zaczyna pracować intensywniej, aby szybciej przetransportować zgęstniałą i dotlenioną krew z ponadprzeciętnym stężeniem przeciwciał do każdej komórki ciała. Finalnie organizm ma więcej energii do ewentualnej obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.  Właśnie dlatego Skandynawowie (najwięksi fani sauny) oraz osoby regularnie korzystające z tego dobrodziejstwa rzadko chorują, szczególnie na choroby sezonowe jak przeziębienie czy grypa. Chodzenie do sauny jest najkorzystniejsze w klimacie zimowym, gdy istnieje deficyt okazji do podgrzania organizmu.
Sauna to ważny element profilaktyki, ale nie wolno z niej korzystać w czasie infekcji. Pozostałe przeciwwskazania: problemy z sercem i układem krążenia (np. żylaki, skaza krwotoczna), trądzik, niewydolność oddechowa oraz w przypadku kobiet ciąża i miesiączka.

Kąpiel pobudzająca. Łyżeczka goździków, łyżeczka sproszkowanego imbiru, łyżeczka cynamonu, kilka skórek z pomarańczy i 2 łyżeczki listków mięty zalać 2 litrami wrzącej wody i gotować na małym ogniu przez 15 minut pod przykryciem. Odcedzić wywar i wlać do wanny wypełnionej gorącą wodą razem z kilkoma łyżkami oliwy z oliwek. Kąpiel energetyzująca jest zalecana rano, wieczorem może utrudnić zaśnięcie.

Właściwa temperatura i wilgotność w domu. Codziennie rano po przebudzeniu i wieczorem przed snem należy otworzyć okna i przewietrzyć dom, a szczególnie sypialnie. W okresie zimowym temperatura w domu nie powinna przekraczać 20°C – przegrzanie sprzyja rozwojowi infekcji. Po rozpoczęciu sezonu grzewczego warto położyć na kaloryfery mokre ręczniki lub zastosować nawilżacz powietrza. Wilgotność powietrza w domu, tak samo jak optymalna podaż płynów zapobiega wysuszaniu skóry i śluzówki. Przed snem należy przykręcić grzejniki i spać przy otwartym oknie.

Akupresura. Zgodnie z założeniami medycyny chińskiej organizm ludzki posiada niewidoczne kanały przepływu energii życiowej. Każda blokada na drodze kanału osłabia odpowiedź odpornościową ustroju. Aby temu zapobiec należy 2-3 razy dziennie delikatnie masować newralgiczne punkty:
- punkt tuż poniżej rzepki kolana jest najważniejszy
- punkt na zewnętrznej stronie dłoni, gdzie kciuk odchyla się w bok
- punkt w zagłębieniu poniżej zewnętrznej kostki stopy
Masowanie i uciskanie powyższych punktów pobudza produkcję białych krwinek i aktywizuje lepszą obronę organizmu przed zarazkami. Osoby stosujące akupresurę wierzą, że stanowi ona niezbędny element skutecznej profilaktyki zdrowotnej, który wzmacnia i reguluje przepływ energii w ciele, usprawnia funkcję narządów wewnętrznych, wspiera detoksykacje organizmu, stymuluje prawidłową przemianę materii, likwiduje bóle, wzmacnia psychikę i działa relaksująco.

Śmiech i aktywność towarzyska. Latem spotkania ze znajomymi to coś normalnego i naturalnego. Zimą jest inaczej – aura pogodowa nie sprzyja kontaktom z innymi, brakuje ochoty na wyjście z domu. Tymczasem, wyniki badań naukowych dowodzą, że nawet kilkuminutowa pogawędka ze znajomym obniża stres i poprawia samopoczucie – układ immunologiczny ludzi towarzyskich funkcjonuje o 20% efektywniej niż osób zamkniętych w sobie.
Śmiech sprzyja odporności z kilku względów:
- wraz ze wzrostem pozytywnych emocji zwiększa się poziom przeciwzapalnych endorfin (tak samo jak podczas wysiłku fizycznego)
- uaktywniona przepona i głębszy oddech zapewniają lepsze dotlenienie całego organizmu, dzięki czemu układ odpornościowy jest wydajniejszy

Odpowiedni ubiór do pogody. Organizm nie lubi wychłodzenia – na gwałtowny spadek temperatury reaguje spadkiem odporności. Dlatego trzeba ubierać się stosownie do aury, najlepiej na tzw. cebulkę, czyli wielowarstwowo (zawsze można jedną warstwę zdjąć lub dołożyć). Przed wychłodzeniem dobrze chroni założona na gołe ciało cieniutka koszulka z delikatnej owczej wełny. Ważnym elementem zimowej garderoby jest szalik i czapka – 30% ciepłoty organizmu ucieka przez głowę.

Alternatywne światło „słoneczne”. Urządzenie typu symulator świtu, które rano stopniowo rozświetla sypialnie, stanowi sprawdzoną alternatywę dla światła słonecznego w okresie zimowym. Jest to bardzo istotne, ponieważ słońce w znacznym stopniu reguluje rytm dobowy człowieka. Dzięki temu gadżetowi pobudki w ciemne, zimowe poranki już nigdy nie będą stanowić tak przykrego doznania. Według wyników badań klinicznych symulatory świtu wpływają na poprawę nastroju, produktywności oraz jakości snu – są polecane wszystkim, bez względu na wiek.

Komunikacja miejska STOP. Jest to szczególnie istotne w przypadku palaczy. Najlepiej do pracy lub szkoły chodzić pieszo lub jeździć na rowerze.

Tabletki to ostateczność. Wiele osób w celu wzmocnienia kupuje syntetyczne preparaty (witaminowe lub mineralne), tymczasem należy wiedzieć, że substancje odżywcze z naturalnych źródeł są lepiej przyswajalne i znacznie zdrowsze. Dlatego w pierwszej kolejności należy wzbogacić dietę w naturalne produkty żywnościowe. Syntetyki sprawdzają się jako uzupełnienie szczególnie po bardzo ostrej infekcji i długo trwającej chorobie.

Sanatoria i wyjazdy lecznicze są szczególnie wskazane osobom starszym oraz często chorującym dzieciom, zwłaszcza na infekcje o podłożu alergicznym. Sanatoria są przeznaczone dla dzieci od 3 lat. Pobyt jest nieodpłatny ze skierowaniem NFZ. Miejscowości uzdrowiskowe to m.in. Kołobrzeg, Rąbka Zdrój, Ciechocinek, Kudowa Zdrój oraz Darłowo. Pacjent w sanatorium korzysta ze zmiany klimatu i dodatkowo ze specjalnych kuracji wykorzystujących naturalne surowce lecznicze tj borowiny, gazy czy wody mineralne.

Naturalna, odpornościowa dieta wzmacniająca…

…odgrywa najważniejszą rolę w aktywizacji układu odpornościowego, przywracaniu sił i witalności. Naturalne wzmacniacze, w tym zioła zamiast syntetycznych tablet.

Śniadanie. Badania dowodzą, że osoby, które wychodzą z domu bez śniadania, znacznie częściej zapadają na infekcje, zwłaszcza górnych dróg oddechowych. Nie wolno lekceważyć najważniejszego posiłku w ciągu dnia, szczególnie w okresie zimowym – regularne odżywianie odpowiada za moc komórek immunologicznych. Śniadanie należy zjeść w ciągu 1 godziny po przebudzeniu, powinno być sycące, ale nieobciążające dla układu pokarmowego i najlepiej ciepłe, gdyż wówczas wywołuje większy wzrost temperatury wewnątrz organizmu, czego nie lubią bakterie chorobotwórcze. Najlepsze śniadanie wzmacniające odporność powinno zawierać:
- węglowodany złożone, które dają energię na wiele godzin, czyli pieczywo pełnoziarniste, razowe, musli i płatki zbożowe
- białko i żywe kultury bakterii, czyli jogurt naturalny, kefir i maślanka
- omega-3, czyli np. kilka łyżek oleju lnianego
- witaminy i minerały np. szklanka świeżo wyciśniętego soku z owoców lub warzyw
Osobiście jadam taki komplet przez cały rok: mieszankę z 3 rodzajów musli zalewam maślanką, dodaje 4 łyżeczki oleju lnianego i czasami 2 łyżeczki konfitury jagodowej; mieszam i czekam około 10 minut aż namoknie i miękkie zjadam – polecam…

Tran, czyli olej rybi to najlepsza i konieczna alternatywa dla osób nieprzepadających za rybami. W okresie jesienno-zimowym warto go pić na wzmocnienie, nawet jeśli podaż ryb jest optymalna. Zawiera podobnie jak ryby witaminy A i D, nienasycone kwasy tłuszczowe, fosfor, jod i lecytynę. Jednak nie wolno przesadzać z jego przyjmowaniem, mimo tego, że jest bardzo zdrowy – zakazane jest jednoczesne stosowanie ze środkami zawierającymi witaminę A lub D. Poza tym, tran upośledza działanie niektórych leków, dlatego kobiety w ciąży oraz osoby przyjmujące leki nasercowe i przeciwzakrzepowe przed rozpoczęciem suplementacji olejem rybim powinny zasięgnąć konsultacji lekarskiej.

Płyny. Optymalny poziom nawodnienia organizmu zawsze jest ważny, ale kluczowy zimą przy obniżonej wilgotności powietrza, która nasila wysuszenie skóry, śluzówki nosa, gardła i płuc, co z kolei sprzyja rozwojowi infekcji. Dlatego należy wypijać minimum 6 szklanek (1,5l) płynów dziennie, najlepiej wody niegazowanej wysoko-zmineralizowanej. Podaż płynów w chłodne dni warto urozmaicać specjalnym rosołem (przepis poniżej), herbatami z dodatkiem imbiru albo cynamonu oraz naparami z pojedynczych ziół lub specjalnych mieszanek, które najczęściej w nazwie zawierają przymiotniki taki jak jesienna, zimowa czy wiosenna. Herbatki z dzikiej róży, aronii, malin lub czarnej porzeczki dostarczają witaminy A, B, C i E oraz wapń, fosfor, magnez i żelazo. Nie tylko podnoszą odporność, ale również sprzyjają odprężeniu i relaksacji.